Roman Ingarden, opisując rzeczywistość moralną, posługiwał się językiem wartości. Niniejszy artykuł przedstawia opis wartości moralnych i analizę terminologii stosowanej do ich charakterystyki i wyjaśniania sposobu ich istnienia. Istotne znaczenie dla teorii wartości moralnych ma doświadczenie powinności i problematyka normatywności. Zbadanie obu zagadnień prowadzi do pytań o sposób powstawania nowych klas wartości moralnych i rozpoznawania powinności do ich realizacji. Przeprowadzone badania pokazują także trudności związane ze stosowaniem języka wartości w komunikacji zagadnień moralnych.

O estruturalismo alcançou seu zênite de influência no pensamento francês nos anos 60 e 70 do século XX, quando Lévinas escreveu os seus livros mais importantes. Gostaria, portanto, de examinar sua concepção das implicações filosóficas desta corrente teorético-metodológica, cujo impacto nas sciences humaines quase não deixou nenhum pensador francês indiferente na época. Lévinas acusou o estruturalismo de não passar de uma ilusão, na medida em que sua espontaneidade subjetiva faz com que impulsos e instintos sejam descritos como valores da razão (...) prática. Todavia, apesar da divergência entre Lévinas, para quem a ciência deve estar ao serviço da ética, e Lévi-Strauss, que concebia a ética no melhor dos casos como resultado da pesquisa científica e não como seu fim, ambos pensadores embasaram sua ética na mesma premissa: respeitar a alteridade do Outro, de cada pessoa, cada sociedade e cada cultura. A crítica de Lévinas não visava a refutação do estruturalismo mas suas premissas teóricas. Se elas pudessem ser ratificadas, alguém poderia justificar a metodologia estruturalista. Portanto, a palavra-chave aqui é “se”. Sua crítica não é nenhuma negação absoluta. Sua principal crítica foi a de que o estruturalismo era uma teoria científica que não deixava nenhum lugar para a ética; portanto, Lévinas também considerava o estruturalismo uma ameaça ao judaísmo, onde a ética ocupa um importante lugar. No início do século XX, Rosenzweig – assim como Lévinas no seu fim – buscou propor uma saída da concepção de totalidade porque não deixava lugar adequado para o estatuto do ser humano como sujeito. Para Rosenzweig, tratava-se antes de mais nada de uma revolta contra a filosofia idealista de Hegel, enquanto que para Lévinas compreendia uma crítica do estruturalismo que dava primazia a estruturas inconscientes sobre a subjetividade humana. Apenas esta pode servir de base para uma ética que fosse o propósito maior de sua filosofia PALAVRAS-CHAVE – Estruturalismo. Filosofia Francesa. Lévinas. Lévi-Strauss. Rosenzweig. ABSTRACT Structuralism reached the peak of its influence in French thought in the sixties and seventies of the 20th century when Lévinas wrote his most important books. Therefore I want to examine his contention with the philosophical implications of this theoreticalmethodological current to whose impact on “les sciences humaines” almost no French thinker remained indifferent at the time. Lévinas accused structuralism that according to it subjective spontaneity is no more than an illusion by which impulses and instincts are described as values of practical reason. However, notwithstanding the divergence between Lévinas, according to whom science must serve ethics, and Lévi-Strauss, according to whom ethics is at most a result of scientific research and not its end, both established their ethics on the same assumption: to respect the otherness of the other, of every person, every society, every culture. Lévinas’ criticism did not aim at refuting structuralism but at wrestling with its theoretical assumptions. If they were possible of ratification, one might justify structuralist methodology. So the keyword is “if”. His critique is no absolute denial. His main critique was that structuralism was a scientific theory that left no place for ethics; therefore he also considered structuralism to be a danger to Judaism where ethics occupies an important place. Rosenzweig in the beginning of the 20th century as well as Lévinas at its end endeavored to propose an outlet frm the conception of totality because it did not leave any adequate place for man’s status as a subject. For Rosenzweig that had been first of all a revolt against Hegel’s idealistic philosophy, while for Lévinas it comprised a critique of structuralism that awarded priority to unconscious structures over human subjectivity. Only the latter can serve as a basis for ethics which was the chief goal of his philosophy. KEY WORDS – Structuralism. French Philosophy. Lévinas. Lévi-Strauss. Rosenzweig. (shrink)

Zainteresowanie społecznym nauczaniem Kościoła wynika między innymi z faktu, że stawia ono siebie w ciągłym dialogu ze współczesną myślą społeczną. Dialog z ideologią liberalną zajmuje tu niewątpliwie znaczycie miejsce. Wynika to z faktu, ze współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w krajach o ustabilizowanej demokracji nawiązują czysto do liberalnych rozwiązań zarówno w sferze życia społeczno-politycznego, jak i społeczno-ekonomicznego. Katolicka nauka społeczna wychodzi naprzeciw wyzwaniom społecznym, politycznym, ekonomicznym i kulturowym współczesnych społeczeństw, państw i narodów z dziedzictwem własnej myśli społecznej, który Kościół reprezentował (...) w całej swojej historii, szczególnie od encykliki „Rerum Novarum" Leona XIII do „Centesimus Annus" Jana Pawła II, Uwzględniając wyniki analizy trudnych spraw społecznych, Kocioł w swoim nauczaniu poszukuje wciąż aktualnych rozwiązań, nawiązując do własnej historii i tradycji. (shrink)

Zainteresowanie społecznym nauczaniem Kościoła wynika między innymi z faktu, że stawia ono siebie w ciągłym dialogu ze współczesną myślą społeczną. Dialog z ideologią liberalną zajmuje tu niewątpliwie znaczycie miejsce. Wynika to z faktu, ze współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w krajach o ustabilizowanej demokracji nawiązują czysto do liberalnych rozwiązań zarówno w sferze życia społeczno-politycznego, jak i społeczno-ekonomicznego. Katolicka nauka społeczna wychodzi naprzeciw wyzwaniom społecznym, politycznym, ekonomicznym i kulturowym współczesnych społeczeństw, państw i narodów z dziedzictwem własnej myśli społecznej, który Kościół reprezentował (...) w całej swojej historii, szczególnie od encykliki „Rerum Novarum" Leona XIII do „Centesimus Annus" Jana Pawła II, Uwzględniając wyniki analizy trudnych spraw społecznych, Kocioł w swoim nauczaniu poszukuje wciąż aktualnych rozwiązań, nawiązując do własnej historii i tradycji. (shrink)

Przekaz legendarnego Orfeusza już przez autorów starożytnych identyfikowany był z niejasną i trudną symboliką. Język ten, pomimo swojej niejasności, był najlepszą drogą do komunikacji pomiędzy bogami a ludźmi. Niniejszy artykuł jest kolejną próbą, na podstawie starożytnych przekazów, współczesnej literatury krytycznej i refleksji autora, opisania orfizmu: starożytnego fenomenu łączącego ze sobą przekaz religijny, filozoficzny, antropologię i teologię. Zjawisko to wciąż nie jest dostatecznie rozumiane, mimo, że odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu się mentalności i duchowości współczesnego człowieka. Orfizm jako starożytna via-religia do (...) zbawienia i samopoznania wymaga nieustających studiów bazujących wyłącznie na oryginalnych greckich tekstach, stanowiących niezgłębioną kopalnię wiedzy na temat religijności starożytnych Greków. (shrink)

Artykuł jest semiotycznym studium map sieci odwrotnej ‒ wykresów stosowanych we współczesnych naukach przyrodniczych do reprezentacji dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego na kryształach. Źródłem badanego materiału są artykuły z dziedziny krystalografii. Przeprowadzona analiza, wykorzystująca narzędzia pojęciowe używane w językoznawstwie, wykazuje, że rozważane obiekty znakowe to nielinearne teksty mieszane oparte w dominującej mierze na kodzie graficznym. W ich strukturze da się wyodrębnić zarówno elementy odnoszące się do rzeczywistości pozatekstowej, jak i metatekst oraz metajęzyk. Dekodowanie map sieci odwrotnej jest złożonym procesem, angażującym nie tylko (...) wiedzę o systemie ich języka, lecz także odbiór informacji o charakterze presupozycyjnym i implikacyjnym. Przegląd literatury krystalograficznej ujawnia istnienie dużej różnorodności form badanych wykresów. Najczęściej spotykane warianty zostały szczegółowo omówione, sformułowałem też postulaty dotyczące ich kodyfikacji, która mogłaby być pożyteczna z punktu widzenia ekonomii językowej naukowego dyskursu. Ponadto, zaprezentowałem przykładowe inne typy stosowanych w krystalografii dwuwymiarowych znaków ikonicznych, które mogą tworzyć makrosystem semiotyczny, wart dalszych studiów. (shrink)

Autor niniejszego artykułu stawia tezę, iż w _Biblii Paulistów_, w szczególności zaś w tłumaczeniu Ewangelii i Psalmów, zastosowano tylko pozornie „język współczesny”, gdyż jej tekst w wielu wypadkach zapożycza pełne frazy z _Biblii Tysiąclecia_. Powstaje w ten sposób pewna hybryda językowa, mieszająca język potoczny i już utrwalony tradycją „polski styl biblijny”. Tezę tę ilustrują liczne przykłady oparte o analizowany tekst. Kolejną poruszaną kwestią jest teoretyczna i praktyczna zasadność samego faktu sięgania po język współczesny, a w istocie po język potoczny w (...) przekładzie Pisma Świętego. Z teoretycznego punktu widzenia jest to jednoznacznie sprzeczne z tradycją wyznaczoną przez _Wulgatę _św. Hieronima, którego przekładowy język naruszał kanony łaciny cycerońskiej (a więc języka naturalnie brzmiącego dla ówczesnego wykształconego odbiorcy) w trosce o jak największą wierność wobec oryginału. Święty Hieronim zderzał łacinę ze strukturami składniowymi języka hebrajskiego, w wyniku czego powstała pewna nowa jakość, odbierana jeszcze długi czas później jako „dobroczynny zgrzyt językowy” (sformułowanie A. Bermana), prowadzący również do poszerzenia zasobów języka docelowego. Ta zasada została przyjęta w późniejszych katolickich przekładach Biblii, w tym w przekładzie ks. Jakuba Wujka, i odrzucona dopiero przez nową tradycję protestancką zainaugurowaną przez Marcina Lutra. Z praktycznego natomiast punktu widzenia wolno zadać pytanie o duszpasterską skuteczność używania takiego języka i sięganie do tradycji protestanckiej w sytuacji, gdy kościoły protestanckie Europy pustoszeją mimo propozycji „chrześcijaństwa ułatwionego”. (shrink)

W państwach, które określają się demokratycznymi, są takie cykliczne momenty, które mobilizują sporą część społeczeństwa. Mobilizacja ta widoczna jest w różnych obszarach, które dotyczą przestrzeni publicznej: w jednostkach samorządu terytorialnego, w organach władzy samorządowej i centralnej, w środkach społecznego przekazu, we wspólnotach religijnych itd. Ta pewnego rodzaju „nadaktywność” wynika z tego, iż w porządku demokratycznym władze są wybierane przez lud poprzez akt wyborczy. Doświadczenie życiowe oraz przykład polskiej demokracji po 1989 r. pokazuje, iż powyższe założenia w przeważającej części nie zawsze (...) są realizowane. Można jednak mówić o przynajmniej dwóch niepożądanych działaniach kandydatów w ramach kampanii wyborczej: obietnicach wyborczych i korupcji wyborczej. Celem artykułu jest przedstawienie problematyki dotyczącej korupcji wyborczej w świetle etyki personalistycznej. Wybór, pomimo że subiektywny, wydaje się uzasadniony z tego powodu, iż personalizm dotyka kwestii problemów społeczno-politycznych z perspektywy koncepcji dobra wspólnego. (shrink)

Memetyka to jedna ze współczesnych teorii kultury. Przyjmuje ona, że zasadniczym mechanizmem replikacji informacji pozagenetycznej jest naśladownictwo, a życie społeczne i kultura to wynik podatności naszych umysłów na jednostki naśladownictwa – memy. Artykuł stanowi krytyczną syntezę stanowiska memetyków wobec ludzkiego mimetyzmu i przybliżając inne koncepcje naśladownictwa, zmierza do ugruntowania wyjściowej tezy memetyki, że człowiek jest zwierzęciem mimetycznym.

Purpose. The aim of this piece is to study the manifestations of humanistic pursuits in a literary fiction work. The main interest is related to the interpretation of those existential and sociocultural concepts that underlie the dystopian novel by Lois Lowry. The theoretical basis of the study is based on works on phenomenology and the theory of reader reception. The method of phenomenology is a descriptive method: the phenomena of consciousness cannot be reduced to limited cognitive forms, and therefore language (...) and means of description are important along with their ability to reveal consciousness through phenomena. Originality of the study lies in the investigation of the humanistic aspect of a dystopian society, depicted in the modern literary fiction. The main attention is focused on the phenomenological identification of existential ideas and their manifestation in the literary characters of the given work. The conclusions speak about the tendencies of humanization and dehumanization of a man and society in the context of philosophical, ethical and aesthetic issues, which are the most important and urgent problems of our time. The current study finds out that in the modern dystopian literature and philosophy, the main subject of attention is a human. This human is perceived and depicted as a phenomenon that cannot be grasped by the notions of intimation and essence. The human is a creature whose freedom presupposes a constant departure from nature and habitual reality to the realm of transcendent through the desire to comprehend his or her certain way of existence. (shrink)

Yet many in the USA and Europe are not familiar with his important work; this book seeks to rectify that gap.In Globalization, Ethics and Islam, Jewish, ...

A free ultrafilter $\mathcal{U}$ on $\omega$ is called a $T$-point if, for every countable group $G$ of permutations of $\omega$, there exists $U\in\mathcal{U}$ such that, for each $g\in G$, the set $\{x\in U:gx\ne x, gx\in U\}$ is finite. We show that each $P$-point and each $Q$-point in $\omega^*$ is a $T$-point, and, under CH, construct a $T$-point, which is neither a $P$-point, nor a $Q$-point. A question whether $T$-points exist in ZFC is open.

Jaký obraz člověka nabízejí současné společenské a humanitní vědy? Tato otázka je středobodem zájmu autorského kolektivu, v němž má své zastoupení sociologie, antropologie, filosofie, historiografie, andragogika, psychologie i evoluční biologie. Ač je publikace jako celek svým zaměřením především teoretická, v jednotlivých kapitolách nalezneme množství konkrétních příkladů z reálného světa: od umění a vážení přes čtverylku a hokej až po panenku Barbie či vztah lidí k horám. Kniha ukazuje, že obrazy člověka v různých oborech nejsou zcela nesourodé, ale že naopak umožňují (...) vzájemné obohacení. Nejde o soupeřící „pohledy“ na tentýž předmět zájmu, ale spíše o možnost mezi jednotlivými společenskovědními „hrami“ svobodně volit – s vědomím toho, že každá z nich má nejen své meze a pravidla, ale i svůj vlastní půvab. (shrink)

W sytuacjach, gdy powinniśmy mieć do czynienia ze wzajemnym oświecaniem, w rzeczywistości często spotykamy się z obopólnym oporem między kognitywistyką a fenomenologią, gdzie ta druga rozumiana jest jako podejście metodologiczne, po raz pierwszy zarysowane przez Husserla. Filozofowie umysłu, z pierwszych szeregów kognitywistów, niejednokrotnie czynią lekceważące gesty w stosunku do fenomenologii, oparte na myleniu fenomenologii z niewykwalifikoną introspekcją psychologiczną (np. Dennett, 1991). Z kolei wielu fenomenologów podlega mylnemu wrażeniu, że kognitywistyce nie udało się wyjść poza tradycyjne modele komputacyjne (DSSI – „dobra (...) staromodna sztuczna inteligencja” (GOFAI - „good old fashioned artificial inteligence”)). Odrzucają oni kognitywistykę, zarzucając jej nadmierny redukcjonizm, uniemożliwiający wyjaśnienie doświadczenia czy świadomości. O ile taki opór nie dziwi w przypadku tych, którzy znają i bronią antynaturalistycznego stanowiska Husserla, o tyle jest niezwykle zaskakujący w przypadku tych, którzy znają dzieła Merleau-Ponty’ego. Badania tego ostatniego łączyły bowiem analizy fenomenologiczne z rozważaniami pochodzącymi z nauk empirycznych, takich jak psychologia i neurologia, i to na długo, zanim kognitywistyka została skonstruowana jako model do uwzględniania tylko tych aspektów psychologii i neurologii, które skupiają się na doświadczeniu poznawczym. Zostawiając przykład Merleau-Ponty’ego, filozofowie po obu stronach stopniowo zdali sobie sprawę, że fenomenologia może być bezpośrednio przydatna do naukowego zrozumienia poznania. Wcześniej niejednokrotnie nawet sami naukowcy empiryczni dochodzili do tego wniosku i to pomimo filozofów. Dobry przykład stanowią tutaj badania Franisco Vareli z neurofenomenologii (Varela, 1996). (shrink)

Книга предназначена для студентов, преподавателей и научных сотрудников высших учебных заведений, занимающихся вопросами философии.

Spór o dopuszczalność aborcji podtrzymują sprzeczne twierdzenia na temat statusu istoty ludzkiej pojmowanej jako osoba i stanowiącej część wspólnoty ludzkiej, która przestrzega pewnych norm dotyczących ludzi. Centralną normą jest tu zakaz zabijania ludzi. Przedstawiciele stanowiska rygorystycznego twierdzą, że w przypadku niepewności, każdy egzemplarz gatunku ludzkiego należy traktować jako bezwarunkowo upoważniony do nieprzerwanego istnienia biologicznego ; organizm ludzki staje się osobą i członkiem wspólnoty moralnej od chwili zapłodnienia oocytu przez plemnik; każdy przypadek rozmyślnego zniszczenia ludzkiego embrionu należy uznać za niewybaczalne (...) zabójstwo. Przedstawiciele stanowiska liberalnego utrzymują, że nie należy wprowadzać ustaw, których nie wspiera konsensus ; organizm ludzki staje się członkiem wspólnoty moralnej w chwili narodzin; przypadki zakończenia życia nie–osób należy traktować podobnie do zabijania nie–osób, tj. biorąc pod uwagę hierarchię podmiotów i motywy osoby działającej. Niestety, spór o dopuszczalność aborcji zwykle nie bierze pod uwagę stanowiska milczącej większości, która wydaje się uważać, że organizm ludzki staje się członkiem wspólnoty moralnej wtedy, gdy jego centralny układ nerwowy podejmuje swoje funkcje, tj. ok. dwunastego tygodnia ciąży; organizmowi ludzkiemu, który jeszcze nie ma statusu osoby, należy przypisać specjalny status, który przewyższa status zwierzęcia, lecz nie jest tożsamy ze statusem osoby. Wzięcie tych okoliczności pod uwagę musi skutkować akceptacją dla zakończenia życia płodów ludzkich wtedy, gdy występują poważne po temu przesłanki. (shrink)

Purpose. The article is aimed to reveal the essence of the eternal problem, comprehended by Augustine Aurelius in the culture of the early Middle Ages – the focus of the value orientations of the anthropological search. Theoretical basis. Only in the twentieth century, various aspects of Augustine’s creative legacy became the subject of scientific research by many authors. As the direction of their scientific research, the problem of the relationship of reason, faith, knowledge, which has risen sharply in medieval Christian (...) culture, has been considered. The logical outcome of these studies was the assertion that for Augustine Platonism was the main of the philosophical teachings of antiquity; that Augustine, being in line with Christian philosophy, considered the understanding of the aesthetic perfection of the Divine creation of the world as the sense of human life. The analysis of their works gives reason to argue that the definition of the human essence – the Augustine’s anthropological problems, was practically not addressed by representatives of domestic and foreign philosophical thought, and therefore remained undiscovered. Originality. The authors have proved that the definition of the human essence by Augustine is in the correlation with his answers to questions about the nature of the origin of man, about the secrets of being, etc. The ethical ideal of the thinker has been revealed, which is systematically formed in his works. Conclusions. The thesis has been substantiated that the anthropological views of Augustine Aurelius are in correlation with his epistemological judgments. Only by knowing the order of things in the universe, determined by the will of the Lord, we will know also the order of our value orientations. The basis of the philosophical comprehension of the human essence by Augustine Aurelius is a series of questions that constantly arise before mankind – about the nature of its appearance, about the secrets of human existence, the sense of life, death and immortality, etc. The ethical ideal of the thinker is an eternal city that is not based on human nature, it is too volatile, therefore it is only to a small extent subject to research, but on a Divine basis – the Christian idea. (shrink)